Ở lại để trả ơn làng đá

1. Biết ơn làng đá cưu mang

Chuyện trở thành nhà điêu khắc, nghệ nhân của anh Nho bắt đầu từ may mắn gặp được nghệ nhân Trần Văn Xuất, chủ cơ sở sản xuất đá Xuất Ánh (quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng). Năm 2002 tốt nghiệp THPT, Nguyễn Văn Nho (sinh năm 1983, quê xã Hưng Trung, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An) vào Đà Nẵng kiếm việc làm, quyết tâm thi đậu đại học. Những ngày học việc đầu tiên tại cơ sở Xuất Ánh, sau khi biết được hoàn cảnh của Nho, chính nghệ nhân Trần Văn Xuất đã mở lòng cưu mang cho anh được viết tiếp ước mơ đại học. Vừa học việc tại xưởng đá kiếm tiền mưu sinh, vừa ôn thi đại học, năm 2004, anh thi đậu Khoa Kiến trúc, Trường đại học nghệ thuật - Đại học Huế. 5 năm học trôi qua nhanh, mỗi dịp nghỉ hè và nghỉ Tết, Nho đều về lại làng Non Nước đục đá mưu sinh.

Anh còn nhận được học bổng. Nhiều tấm lòng đã đón nhận những tác phẩm đầu tay của anh, rồi cảm phục và muốn hỗ trợ anh viết tiếp ước mơ trở thành một nhà điêu khắc. Năm 2009, tốt nghiệp đại học, anh chọn Đà Nẵng làm quê hương thứ hai, mở được một cơ sở sản xuất đá tại Làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước, kết nối và hỗ trợ cho nhiều thợ trẻ học nghề, học việc, chắp cánh ước mơ cho nhiều người theo đuổi hành trình sáng tạo.

Nghề tạo mẫu, theo Nguyễn Văn Nho, phải có trình độ mỹ thuật, cái nhìn mỹ thuật, có tài năng, đam mê và nếu như chưa được đào tạo hàn lâm về mỹ thuật thì cũng phải qua đào tạo các lớp về tạo hình tỷ lệ người. Anh trăn trở: Để Làng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước - di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia tiếp tục được gìn giữ, phát huy thì cần có người chuyên tạo mẫu trước khi đưa vào sản xuất. Hiện nay ở làng nghề, số người tạo mẫu rất khiêm tốn. Một số xưởng đá khi nhận được dự án mới gọi người tạo mẫu và hiện nay Đà Nẵng cũng chưa có công ty nào chuyên tạo mẫu tượng cho làng nghề. Thêm vào đó, Non Nước là làng nghề truyền thống dân gian, cha truyền con nối, anh truyền cho em, thầy truyền cho học trò.

Nhà điêu khắc Nguyễn Văn Nho bên tác phẩm “ Đá nở hoa” đặt tại Công viên Ngũ Hành Sơn.

Hạnh phúc lớn của nhà điêu khắc

Căn phòng nhỏ trong xưởng đá của anh ở làng Non Nước, là không gian sáng tạo, phôi thai nhiều tác phẩm. Hàng trăm tác phẩm đã đánh dấu những giai đoạn trưởng thành của anh trong nhiều năm qua. Mới nhất là tác phẩm “Đá nở hoa” đoạt giải Nhì Cuộc thi Điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước năm 2023 với chủ đề “Đà Nẵng tình người”.

Nói về tác phẩm này, nhà điêu khắc Nguyễn Văn Nho cho biết, làng Non Nước là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, nhưng chưa có bức tượng nào tượng trưng cho ông tổ làng nghề. Qua tác phẩm “Đá nở hoa”, anh muốn gửi niềm trân trọng nghề điêu khắc đá mỹ nghệ truyền thống và lòng biết ơn các nghệ nhân tiền bối đã để lại cho con cháu hôm nay một làng nghề cao quý. Đồng thời, nhắn gửi lớp nghệ nhân trẻ hôm nay hãy tiếp tục học tập và phát triển nghề điêu khắc đá mỹ nghệ truyền thống Non Nước ngày càng vững mạnh.

Trước đó năm 2020, anh tham gia cuộc thi Danh nhân huyện Điện Bàn (tỉnh Quảng Nam) và có hai tác phẩm được chấm chọn, hiện đang làm hồ sơ để thi công. Đó là tượng Anh hùng LLVTND Nguyễn Phan Vinh và Anh hùng LLVTND Lê Tự Nhất Thống. Hai công trình này, sau khi hoàn thiện sẽ được đặt trang trọng tại quê hương những người anh hùng, liệt sĩ như một lời tri ân sâu sắc của hôm nay đối với tiền nhân. Anh xúc động nói: “Quá tự hào và vui vì những nỗ lực sáng tạo của mình được đón nhận, ghi nhận. Đối với một nhà điêu khắc, không gì hạnh phúc bằng việc tác phẩm của mình được chọn thi công”.

Nguyễn Văn Nho đã tạo mẫu được hàng trăm tác phẩm. Anh tâm niệm, vẫn phải học nghề và rèn nghề hằng ngày để tiếp tục hành trình sáng tạo.