Được công bố tại Hội nghị thượng đỉnh Anh - EU ngày 19/5, ở London, thỏa thuận phác thảo “quan hệ đối tác mới” giữa hai bên trong nhiều lĩnh vực, như quốc phòng và an ninh, đánh bắt cá, thương mại và vấn đề di chuyển tự do của thanh niên.
Thủ tướng Anh Keir Starmer nhấn mạnh tin tưởng quan hệ đối tác mới sẽ mở ra chương hợp tác mới giữa hai bên sau 5 năm Anh rời EU, còn gọi là Brexit. Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen cũng nhấn mạnh thỏa thuận đánh dấu “ngày trọng đại”, khi hai bên cùng lật sang trang hợp tác mới.
Trong khi đó, một số chính đảng tại Anh lại cho đây là “sự đầu hàng” trước sức ép của EU. Lãnh đạo đảng Cải cách Vương quốc Anh Nigel Farage chỉ trích thỏa thuận đưa đến “hồi kết” cho ngành đánh bắt cá của Anh. Còn lãnh đạo đảng Bảo thủ Kemi Badenoch thì cảnh báo nước Anh một lần nữa trở lại tuân thủ luật lệ từ Brussels.
Mấu chốt gây phản ứng mạnh trong nước là thỏa thuận mới về đánh bắt cá. Và đây chính là nhượng bộ quan trọng của Anh, mở đường cho một thỏa thuận rộng lớn, gồm cả hợp tác về quốc phòng an ninh, cũng như việc EU gỡ bỏ các quy định, thủ tục rườm rà đối với hoạt động xuất khẩu nông sản và giao dịch năng lượng của Anh với EU.
Cụ thể, Anh đồng ý kéo dài thời hạn cho phép các tàu đánh cá của EU tiếp cận vùng biển của Anh đến năm 2038, tức là thêm 12 năm sau khi thỏa thuận hậu Brexit về quyền đánh bắt cá hết hạn vào cuối tháng 6/2026. Đổi lại, EU đồng ý tạo thuận lợi cho hàng hóa của Anh thâm nhập thị trường khối.
Các nhà kinh tế Anh ước tính xuất khẩu nông sản và thực phẩm của Anh sang EU có thể tăng hơn 20% nhờ thỏa thuận mới. Trên thực tế, năm 2024, giá trị xuất khẩu thực phẩm và đồ uống của Anh sang EU đạt 14 tỷ bảng, lớn hơn nhiều so doanh thu ngành đánh bắt cá, vốn chỉ chiếm khoảng 0,04% tổng giá trị kinh tế quốc gia của Anh.
Chính phủ Anh khẳng định, thỏa thuận phù hợp mục tiêu cốt lõi hiện nay là phát triển kinh tế, hỗ trợ việc làm và “đưa thêm tiền vào túi người Anh”. Chỉ riêng lĩnh vực thương mại và năng lượng, thỏa thuận có thể bổ sung cho nền kinh tế Anh gần 9 tỷ bảng vào năm 2040. Thỏa thuận còn mở rộng cánh cửa hợp tác quốc phòng giữa Anh và EU nhằm bảo đảm an ninh châu Âu vào thời điểm biến động toàn cầu gia tăng.
Đánh giá về quan hệ đối tác mới giữa Anh và EU, Thủ tướng Starmer nêu rõ đã đến lúc thoát khỏi “cuộc chiến chính trị” mang tên Brexit để hướng tới tương lai, tìm giải pháp mang lại lợi ích tốt nhất cho người dân.
