Trong buổi họp báo đầu tuần, sau cuộc họp với các đại diện quốc gia thành viên tại New York (Mỹ), ông Guterres nhấn mạnh: “Đây là thời điểm then chốt, đầy thách thức, nhưng cũng có nhiều cơ hội và nghĩa vụ sâu sắc. Sứ mệnh của LHQ trở nên cấp bách hơn bao giờ hết!”.
Định hướng mới nhằm làm rõ hơn sáng kiến cải tổ LHQ có tên là UN80, do LHQ khởi xướng nhân năm kỷ niệm tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh tròn 80 tuổi (1945-2025). Được công bố hồi tháng 3 vừa qua, UN80 tập trung vào ba mục tiêu ưu tiên là nâng cao hiệu quả hoạt động; đánh giá cách thức các quốc gia thành viên thực hiện các nhiệm vụ chính; và thúc đẩy cải cách cơ cấu trong toàn bộ hệ thống LHQ.
Những biện pháp triển khai để đạt các mục tiêu ưu tiên đã được Tổng Thư ký LHQ nêu rõ, gồm cắt giảm ngân sách, đánh giá lại các nhiệm vụ và cải tổ hoạt động của toàn bộ hệ thống. Mục tiêu cao nhất là tinh gọn, nhưng hiệu quả, phù hợp bối cảnh quốc tế có nhiều thay đổi.
Ba luồng công việc đã được đề cập: Nâng cao hiệu quả hoạt động, thông qua cải tiến, hợp nhất và phát triển mô hình mới, theo hướng tập trung các nhiệm vụ, mở rộng việc sử dụng nền tảng tự động hóa và kỹ thuật số; đánh giá lại cách thức thực hiện các nhiệm vụ; và đẩy nhanh tiến độ cải cách cấu trúc và hoạt động.
Trong đó, luồng công việc quan trọng nhất là thu gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo ông Guterres, việc thay đổi theo hướng tinh giản sẽ mang lại “khoản cắt giảm đáng kể” cho ngân sách. Các bộ phận phụ trách vấn đề chính trị và gìn giữ hòa bình có thể cắt giảm 20% biên chế bằng cách loại bỏ các nhiệm vụ trùng lặp. Chẳng hạn, các hoạt động liên quan chống khủng bố được hợp nhất trong nhiệm vụ của Văn phòng Chống khủng bố (UNOCT), qua đó có thể giảm ngân sách bằng cách di dời các văn phòng khỏi những nơi có chi phí sinh hoạt cao.
Đề xuất cắt giảm chi phí được đưa ra trong bối cảnh LHQ đối mặt tình trạng thiếu ngân sách, mà ông Guterres gọi là “cuộc khủng hoảng thanh khoản”. Theo báo cáo, đến nay LHQ mới chỉ nhận được 1,8 tỷ USD trong tổng số 3,5 tỷ USD ngân sách năm 2025, tức là thiếu hụt gần 50%. Có tới 2,4 tỷ USD là các khoản “nợ đọng” của các quốc gia thành viên, trong đó có nhiều nước lớn.
Tổng Thư ký LHQ nhấn mạnh, việc tiết kiệm chi phí giữa lúc căng thẳng về tài chính toàn cầu gia tăng cũng chỉ là giải pháp tạm thời. Điều quan trọng vẫn là thúc đẩy cải cách sâu rộng để nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức đa phương lớn nhất hành tinh. LHQ sẽ tiếp tục tham vấn chặt chẽ và thường xuyên trong tiến trình này.
