Với lực lượng lao động dồi dào ở Vùng kinh tế trọng điểm phía nam, những chính sách nhân văn sớm đi vào cuộc sống sẽ tạo đà phát triển kinh tế-xã hội một cách bền vững.
Người cao tuổi được nhận trợ cấp hưu trí xã hội
Một trong những chính sách mới rất ưu việt của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 là trợ cấp hưu trí xã hội. Đây là một chính sách an sinh của Nhà nước nhằm bảo đảm thu nhập tối thiểu, giúp người già có điều kiện sinh hoạt ổn định khi không còn khả năng lao động. Bộ Nội vụ dự kiến cả nước sẽ có khoảng 1,2 triệu người cao tuổi từ 75 tuổi trở lên được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi luật có hiệu lực.
Đến Phường 4, Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh đóng tiền mua thẻ bảo hiểm y tế hộ gia đình, bà Chế Thị Lanh (trú tại hẻm 213 đường Nguyễn Đình Chiểu) phấn khởi khi cán bộ phụ trách bảo hiểm xã hội phường cho biết, từ ngày 1/7 tới bà Lanh không phải đóng tiền mua thẻ bảo hiểm y tế, trường hợp của bà thuộc diện cận nghèo, tuổi trên 70 cho nên đủ điều kiện nhận trợ cấp hưu trí xã hội, bên cạnh các quyền lợi khác được Nhà nước chăm lo như được khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, hỗ trợ mai táng phí. Thông tin này khiến bà Lanh vui mừng, trông chờ ngày thành phố thực thi vì những người có hoàn cảnh khó khăn như bà được Nhà nước quan tâm hỗ trợ là sự an ủi, động viên lớn. Trên thực tế hầu hết những người làm nghề lao động tự do, công việc không ổn định khi lớn tuổi sẽ chật vật về tài chính, sống lệ thuộc vào người thân trong khi cuộc sống phải lo toan nhiều thứ.
Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội Thành phố Hồ Chí Minh Trần Dũng Hà cho biết: Khoản 2 Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định, người nhận trợ cấp hưu trí xã hội sẽ đồng thời được hưởng các chế độ sau: Bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đóng; Hỗ trợ chi phí mai táng khi mất. Người đáp ứng điều kiện nhận trợ cấp hưu trí xã hội cần nộp đơn đề nghị hưởng trợ cấp hằng tháng đến cơ quan Bảo hiểm xã hội. Cơ quan Bảo hiểm xã hội có trách nhiệm xử lý khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Chính sách này được coi là bước tiến nhân văn quan trọng trong việc bảo đảm an sinh cho người cao tuổi không còn khả năng lao động, không có lương hưu hoặc trợ cấp Bảo hiểm xã hội hằng tháng.
Theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, mức trợ cấp hưu trí xã hội do Chính phủ quy định, căn cứ vào tình hình kinh tế- xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng giai đoạn. Người từ 70 đến dưới 75 tuổi (tùy trường hợp) sẽ được hưởng 500 nghìn đồng/tháng kể từ ngày 1/7/2025.
Nhiều chế độ an sinh cho lao động tự do
Nhằm hướng đến an sinh xã hội bền vững, một số quy định mới của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 còn góp phần bảo vệ tốt hơn quyền lợi của lao động tự do, lao động phi chính thức, nhất là lao động nữ. Trong đó, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản. Đặc biệt quy định này áp dụng đối với “Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố”, điều mà trước đây họ không được hưởng trong khi lực lượng này đóng vai trò không nhỏ trong hoạt động quản lý và điều hành của chính quyền địa phương.
Theo Luật sư Nguyễn Giang Nam, đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh: Tại Thành phố Hồ Chí Minh, lao động tự do rất đa dạng, nhiều ngành nghề với lực lượng lao động rất lớn cho nên quy định của Luật bổ sung các quyền lợi và chế độ cho lao động tự do khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là chủ trương đúng đắn, tạo động lực để người lao động tự do tích cực tham gia. Khi số người tham gia bảo hiểm tăng lên sẽ đỡ gánh nặng cho Nhà nước, quỹ bảo hiểm cũng được an toàn hơn. Về xã hội nói chung được cải thiện đáng kể, tỷ lệ nghèo đói giảm theo, người dân được chăm lo tốt hơn, đồng thời tệ nạn xã hội giảm.
Liên đoàn Lao động quận Bình Tân, Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, hiện quận có 17 nghiệp đoàn với hơn 7.000 thành viên tham gia. Các nghiệp đoàn tập trung chủ yếu các ngành nghề như: xe ôm công nghệ, buôn bán nhỏ, thợ làm tóc, giúp việc gia đình, thợ xây, làm thuê theo thời vụ... Do đó, luật đã quan tâm đến quyền lợi của đội ngũ này thông qua chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện chính là chăm lo thiết thực cho cuộc sống của người dân, hướng tới chính sách an sinh bền vững. Chủ tịch Nghiệp đoàn xe ôm, xe công nghệ quận Bình Tân Lê Tấn Lưu cho biết, dù là người lao động chính thức hay phi chính thức đều có mong mỏi được hưởng các chế độ, chính sách về an sinh của Nhà nước như khám chữa bệnh, nhận chế độ thai sản đối với nữ, được nhận lương hưu. Do đó việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chính là nguyện vọng của nhiều người lao động, nhất là bổ sung nguồn thu nhập khi mất sức lao động.
Luật sư Nam phân tích, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã bổ sung quyền lợi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản đối với “Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố” quy định tại Điểm k, Khoản 1, Điều 2. Trong khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đối tượng này lại không được hưởng các chế độ này. Đó là những quy định mới hết sức nhân văn, thiết thực dành cho lực lượng lao động nữ hoạt động trong lĩnh vực này ở cấp xã, thôn, tổ dân phố. Bảo đảm cho họ quyền bình đẳng trong thụ hưởng chính sách, nhất là thời điểm sinh nở.
Đồng thời, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 còn có điểm mới là đưa thêm đối tượng được tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là những người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố (bao gồm Bí thư, Trưởng thôn, ấp, Trưởng khu phố, Trưởng Ban công tác mặt trận), lực lượng này cũng được thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản tương tự.
