“Giờ hạnh phúc” ở Fiji
Tại quốc đảo Thái Bình Dương Fiji, sáng kiến “Giờ Loloma” khuyến khích du khách dành ít nhất một giờ để đóng góp cho môi trường hoặc cộng đồng địa phương – từ việc trồng lại rừng ngập mặn, dọn rác bãi biển đến học làm hàng thủ công truyền thống. Tất cả đều hướng đến một mục tiêu đơn giản: để hòn đảo trở nên tốt đẹp hơn khi du khách rời đi.
“Loloma” trong tiếng địa phương có nghĩa là sự hào phóng xuất phát từ tình yêu, và tinh thần này được thực hiện tại hàng chục khách sạn, khu nghỉ dưỡng và công ty du lịch. Tại Six Senses Fiji, du khách có thể bơi qua các vườn ươm san hô cùng với các chuyên gia, trồng cây bản địa hoặc tham quan các khu vườn hữu cơ. Ở Khu nghỉ dưỡng Jean-Michel Cousteau, các lớp học về đại dương do các nhà sinh vật biển hướng dẫn mang đến trải nghiệm giáo dục sinh động. Trên các hòn đảo như Malolo và Wakaya, khách có thể ghi nhận số lượng cá đuối trong khi lặn hoặc tham gia trồng lại cây ngập mặn và dọn dẹp bãi biển.
“Giờ Loloma” không chỉ là các hoạt động thiện nguyện mà nằm trong chiến lược lớn hơn của Fiji nhằm bảo tồn di sản văn hóa và hệ sinh thái tự nhiên đồng thời tạo ra những kết nối ý nghĩa giữa du khách và người dân địa phương. Sáng kiến này hỗ trợ các hoạt động bảo tồn động vật hoang dã, hỗ trợ cộng đồng, bảo vệ rạn san hô và chăm sóc bờ biển. Ngành du lịch chiếm khoảng 40% GDP của Fiji, trong bối cảnh quốc đảo đang đối mặt với khủng hoảng khí hậu trầm trọng, định hướng du lịch như một công cụ thay đổi tích cực không chỉ là một chính sách đúng đắn mà còn là điều thiết yếu cho tương lai đất nước.
Ngày càng nhiều du khách tìm kiếm những trải nghiệm ý nghĩa. Theo Báo cáo Du lịch bền vững 2024 của Booking.com, 71% khách nói rằng họ muốn để lại điểm đến tốt đẹp hơn trước khi rời đi - tăng từ 66% trong năm 2023. Du lịch có mục đích dần dịch chuyển khỏi các mô hình cũ kỹ, chuyển sang khai thác những trải nghiệm như bảo vệ động vật hoang dã và hỗ trợ cộng đồng. Các công ty du lịch, khu nghỉ dưỡng và các nhà cung cấp dịch vụ cũng đang chuyển mình, từ các mô hình bền vững “không gây hại” sang các sáng kiến thật sự cải thiện những điểm đến.
Theo cô Amanda Ho, đồng sáng lập nền tảng Du lịch phục hồi: “Đó là một loại hình du lịch nhằm phục hồi, bổ sung và làm mới môi trường và cộng đồng. Đó chính là việc khôi phục mối liên kết với cộng đồng và thiên nhiên”.
Cô Sarah Dusek, người sáng lập dự án Few & Far - một trại safari sang trọng ở châu Phi cung cấp trải nghiệm khách sạn ngoài trời với sự bền vững và phục hồi là giá trị cốt lõi lý giải: Nhiều người không hiểu rõ ý nghĩa thật sự của du lịch phục hồi. Hãy sử dụng một từ khác giúp mọi người dễ hiểu hơn khái niệm này, thí dụ như “du lịch mang lại giá trị” , “du lịch đầu tư vào môi trường và cộng đồng địa phương”, “du lịch tạo ra sự khác biệt”.
Còn bà Lisa Hennessy, đồng sáng lập và Giám đốc Thương hiệu của Travaras đưa ra sự so sánh cụ thể: Du lịch thông thường được đo lường như một “điểm trừ” bởi vì nó thường liên quan đến việc (khách du lịch) lấy từ nơi đến và từ người dân, khiến nó trở nên tệ hơn so với trước. Sự bền vững được thể hiện như một “điểm không” nơi mà du khách cố gắng giữ gìn nơi đến, không làm tổn hại thêm. Du lịch phục hồi chính là mục tiêu tối thượng, được đo lường như một “điểm cộng”, nơi mà du khách khiến điểm đến tốt hơn so với lúc trước, góp phần tích cực cho sự phục hồi và lợi ích của nó.
Những sáng kiến đáng chú ý như Tuyên bố Glasgow về Hành động vì khí hậu trong du lịch tại Hội nghị COP26 tạo nên sự thay đổi đáng kể, thúc đẩy xu hướng không chỉ duy trì sự bền vững mà còn chủ động phục hồi môi trường và các cộng đồng bị ảnh hưởng.
Trải nghiệm cùng voi ở Thái Lan
Trải nghiệm với động vật hoang dã, vốn tồn tại nhiều bất cập, đang là tâm điểm của quá trình chuyển đổi này. Điều này được thể hiện khá rõ ở Thái Lan, nơi từ lâu đã nổi tiếng với những trải nghiệm du lịch cùng voi. Trong nhiều thập niên qua, du khách đổ xô tới đây để cưỡi voi, tắm, hoặc cho voi ăn. Tuy nhiên, nhiều tổ chức bảo vệ động vật đã chỉ ra sự tàn nhẫn trong việc huấn luyện voi và điều kiện nuôi nhốt khắc nghiệt. Tổ chức Bảo vệ động vật thế giới đang dẫn đầu trong việc kêu gọi ngừng bán tour cưỡi voi và thúc đẩy du lịch có đạo đức.
 |
Những chú voi dạo chơi ở Elephant Hills. |
Ông Brian Young, Giám đốc điều hành khu vực EMEA của G Adventures nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn có trách nhiệm từ du khách. Ông nói: “Có ba cách mà du khách có thể đảm bảo rằng “động vật hoang dã có cuộc sống hoang dã”: “Không tiếp xúc cơ thể hoặc cho động vật chưa thuần hóa ăn trong điều kiện nuôi nhốt hoặc hoang dã, không tham dự các buổi biểu diễn hoặc chương trình có sự tham gia của động vật hoang dã và không tiêu thụ động vật có nguy cơ tuyệt chủng”.
Elephant Hills đã xây dựng được danh tiếng với du lịch voi bằng cách kết hợp trải nghiệm cắm trại kiểu safari châu Phi với phong cảnh tươi đẹp vùng Khao Sok miền nam Thái Lan. Tại đây, những chú voi được đi lang thang trong môi trường tự nhiên, không bị xích, móc hay bị cưỡi. Một điểm sáng khác ở Thái Lan là Pattaya Elephant Sanctuary, nơi cho phép du khách quan sát voi trong môi trường sống tự nhiên của chúng mà không có sự can thiệp.
Ông Young cho biết thêm: Chúng tôi là một trong những doanh nghiệp tiên phong ký kết Biên bản cam kết với Tổ chức Bảo vệ động vật thế giới, không bán hoặc quảng bá những điểm đến khai thác voi làm trò giải trí, đồng thời giáo dục du khách về lý do không nên cưỡi voi hoặc tham quan các doanh nghiệp cung cấp hoạt động này.
Biến đảo hoang thành khu nghỉ dưỡng - bảo tồn
Năm 2004, từ một chuyến khám phá quần đảo Koh Rong (Campuchia), cô Melita Koulmandas, một người Australia gốc Hy Lạp, tình cờ phát hiện hai hòn đảo nhỏ hoang sơ và đã đề nghị mua lại từ một người đánh cá với giá chỉ 15.000 USD, không vì mục đích kinh doanh mà vì “trải nghiệm đặc biệt” tại nơi đây. Ban đầu, cô không định xây khu nghỉ dưỡng bởi “hòn đảo đầy rác và rặng san hô đang chết, hệ sinh thái rất mong manh”. Nhưng sau những cuộc trò chuyện cùng người dân địa phương, cô Melita Koulmandas quyết định khởi động dự án phục hồi sinh thái, lập nên khu bảo tồn biển đầu tiên của Campuchia. Gần một thập niên sau đó, năm 2012, Song Saa Private Island chính thức mở cửa với sứ mệnh vừa bảo tồn thiên nhiên, vừa tạo công ăn việc làm cho các làng chài chung quanh.
 |
Quỹ Song Saa bắt đầu từ năm 2013 với các sáng kiến về chương trình giáo dục, y tế cho dân địa phương. |
Khu nghỉ dưỡng hiện gồm 24 biệt thự sang trọng làm từ vật liệu bền vững, nằm trên hai đảo Koh Ouen và Koh Bong, nối với nhau bằng một cây cầu đi bộ. Các biệt thự có hồ bơi riêng, sàn kính ngắm san hô và tiện nghi chuẩn 5 sao. Song Saa mang đến nhiều trải nghiệm độc đáo như bơi đêm ngắm sinh vật biển phát quang, các buổi thiền dưới nước, lễ chúc phúc của sư thầy và đi tham quan làng chài địa phương. Các hoạt động được hỗ trợ bởi Quỹ Song Saa - tổ chức phi lợi nhuận do cô sáng lập năm 2013 - với mục tiêu bảo tồn môi trường và phát triển cộng đồng và thông qua các chương trình giáo dục, y tế, giám sát biển...
Cô chia sẻ: Du lịch phục hồi đóng góp tích cực vào hệ sinh thái địa phương - từ kinh tế, môi trường đến cộng đồng. Điều này thể hiện qua cách họ thiết kế hệ thống đánh bắt cá bền vững, quản lý chuỗi cung ứng thực phẩm có kiểm soát carbon, và khuyến khích du khách trở thành một phần trong hành trình bảo tồn ở Song Saa.
Du lịch phục hồi là một khái niệm khá mới và chỉ chiếm một phần nhỏ trong thị trường du lịch toàn cầu. Tuy nhiên, khi du lịch bền vững đã được chấp nhận rộng rãi và trở thành tiêu chuẩn chung, du lịch phục hồi nổi lên như một bước tiến tiếp theo, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của du khách về những trải nghiệm chân thực và sâu sắc hơn ở những địa điểm xa xôi và ít được biết đến.
