Những nông dân thu tiền tỷ mỗi năm ở Tây Nguyên rất nhiều, như tại khu vực thị trấn Quảng Phú, huyện Cư Mgar, tỉnh Đắk Lắk. Từ trung tâm huyện đi chừng 5 km, sẽ đến vùng chuyên canh cây nông nghiệp lâu năm ở huyện Cư Mgar. Tại đây, hộ ông Nguyễn Văn Ngọc có vườn cây diện tích 1 ha, canh tác từ năm 1994 chuyên trồng cà-phê, tiêu và cây chủ lực là sầu riêng. Cách đây 8 năm, khi giá cà-phê xuống thấp, ông mạnh dạn chuyển sang trồng thêm một phần diện tích cây sầu riêng.
Tự nghiên cứu, tìm tòi và học hỏi những người đi trước, vừa làm vừa tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, nhờ đó hai năm gần đây vườn của ông Ngọc bội thu. Cụ thể, năm 2024 tổng thu nhập từ sầu riêng, cà phê, tiêu ở mức 1,4 tỷ đồng; trừ mọi chi phí kể cả công của hai vợ chồng, còn xấp xỉ 1 tỷ đồng. Bình quân mỗi lao động thu nhập trên dưới 40 triệu đồng/tháng, là con số ở mức cao đối với một nông hộ.
Ông Ngọc kể, ông lên Cư Mgar từ năm 1994, khi đó khu vực sản xuất còn hoang vu, cỏ tranh, nứa phủ kín. Hơn 30 năm lăn lộn trên vùng đất đỏ bazan, ông thấm đẫm nỗi nhọc nhằn của người nông dân. Thành quả có được ngày hôm nay là công sức tích cóp của quá trình lao động miệt mài, liên tục, luôn đối diện với khó khăn thử thách, đặc biệt là yếu tố thời tiết.
Sầu riêng là cây mẫn cảm, thời tiết thay đổi dễ bị tác động. Năm ngoái, nhiều nhà vườn thu sầu riêng muộn đã ngậm đắng nuốt cay vì mất giá. Nguyên nhân là cuối mùa gặp mưa kéo dài dẫn đến hiện tượng cơm sượng, thương lái ép giá còn một nửa, có nhà vườn chỉ cầu hòa vốn là may. Dân làm sầu riêng cho hay, mấy năm nay thời tiết bất thường xuất hiện ngày một dày. Mùa khô trúng mùa sầu riêng ra bông, sổ nhụy, nếu giai đoạn quan trọng này gặp nắng gắt, không biết điều chỉnh nước tưới phù hợp hoa sẽ rụng cuống. “Đất về tính chất nhìn giống nhau nhưng thực tế có khu vực giữ nước tốt, có chỗ lại thoát nước nhanh. Cây sầu riêng khó tính, nhiều nước hay thiếu nước đều có nguy cơ rụng hoa, cho nên phải dựa vào kinh nghiệm để tưới nước”, ông Ngọc giải thích.
Mùa mưa Tây Nguyên thường bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10 âm lịch hằng năm. Cơn mưa theo quy luật thì dễ đoán, người nào ở Tây Nguyên lâu chút đều nắm rõ. Nhưng cơn mưa trái mùa vào thời điểm này sẽ làm nhiều nông hộ mất ăn, mất ngủ. Nửa chặng đường một mùa sầu riêng đã qua, giai đoạn quan trọng nhất đang đến. Hoa sầu riêng đang sổ nhụy, bà con tranh thủ thời gian tích cực thụ phấn để hoa đậu quả. Vậy nên mưa kèm theo gió sẽ làm bông rụng, giảm tỷ lệ đậu quả, thậm chí rủi ro hơn là mất mùa.
Ngoài những khó khăn trên, nông dân như ông Ngọc còn phải nỗ lực bắt kịp mô hình sản xuất công nghệ cao, tuân thủ các quy định chặt chẽ trong quá trình sản xuất và xuất khẩu, đối phó với tình trạng tiểu thương bỏ cọc hoặc viện đủ lý do để ép giá, chưa kể giá cả phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thị trường nước ngoài…
Thực tế, người làm cà-phê, tiêu, sầu riêng mới có của ăn, của để vài năm trở lại đây. Những gì thu được nếu chia ra cũng chưa chắc đã bù nổi cho từng năm mùa vụ thất bát. Đấy là chưa kể đến chi phí chữa bệnh do tiếp xúc với thuốc bảo vệ thực vật. Vậy mới thấm thía câu nói "cái gì cũng có giá của nó", trở thành nông dân tỷ phú không dễ.
Nhưng cũng từ nhọc nhằn, vất vả ấy mà những nông dân tiền tỷ có được thành quả rõ rệt trong những năm qua, đặc biệt từ năm 2023 đến nay. Về các buôn làng ở Tây Nguyên hôm nay, không khó bắt gặp những triệu phú, tỷ phú nông dân ... Những nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi không chỉ vượt khó làm giàu, nâng cao đời sống cho gia đình mình mà còn góp phần giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới và lan tỏa cảm hứng làm giàu cho người dân ở địa phương.
