Đề xuất mô hình viện kiểm sát nhân dân 3 cấp, tăng số lượng kiểm sát viên cấp tối cao

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng 8/5, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân.

Chuyển từ mô hình viện kiểm sát 4 cấp thành 3 cấp

Ông Tiến cho biết, hiện nay hệ thống Viện kiểm sát nhân dân được tổ chức thành 4 cấp, gồm: Viện kiểm sát nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân cấp cao (có 3 Viện kiểm sát nhân dân cấp cao); Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (có 63 Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh); Viện kiểm sát nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến. (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, để thể chế hóa các chủ trương của Đảng liên quan đến tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát nhân dân tại các Nghị quyết, Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, hệ thống Viện kiểm sát nhân dân được tổ chức, sắp xếp lại thành 3 cấp, gồm: Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân khu vực, Viện kiểm sát quân sự các cấp. Như vậy sẽ không tổ chức Viện kiểm sát nhân dân cấp cao và Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân gồm 2 điều với nội dung sửa đổi, bổ sung 39 điều, bổ sung 1 điều mới, bãi bỏ 3 điều liên quan đến Viện kiểm sát nhân dân cấp cao.

Cụ thể, bổ sung quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân trong xử phạt hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng tại khoản 3 Điều 4 để bảo đảm thống nhất, phù hợp với quy định về thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Bên cạnh đó, sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 7, khoản 3 Điều 23, Điều 40, Điều 41, khoản 3 Điều 47, Điều 48, Điều 49, khoản 2 Điều 66, Điều 67 và Điều 68; bãi bỏ các điều 44, 45, 65 để thực hiện việc tinh gọn, sắp xếp lại bộ máy Viện kiểm sát nhân dân từ mô hình 4 cấp (cấp tối cao, cấp cao, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 3 cấp (tối cao, cấp tỉnh và khu vực) theo yêu cầu của Nghị quyết, Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân các cấp.

Quang cảnh phiên họp ở hội trường sáng 8/5. (Ảnh: DUY LINH)

Sửa đổi, bổ sung quy định về các ngạch Kiểm sát viên, bổ nhiệm các ngạch Kiểm sát viên, tiêu chuẩn bổ nhiệm Kiểm sát viên, Kiểm sát viên chính, Kiểm sát viên cao cấp, bổ nhiệm các ngạch Kiểm sát viên trong trường hợp đặc biệt, nhiệm kỳ của Kiểm sát viên, Hội đồng thi tuyển Kiểm sát viên; bổ sung 1 Điều mới về bổ nhiệm Kiểm sát viên để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân và dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi).

Đồng thời, sửa đổi về số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao tối đa từ 19 người thành 27 người để bảo đảm nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử đối với hoạt động của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Cần xin ý kiến cấp có thẩm quyền về bổ sung số lượng Kiểm sát viên cấp tối cao

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban tán thành quy định của dự thảo Luật về hệ thống Viện kiểm sát nhân dân gồm 3 cấp (cấp tối cao, cấp tỉnh, cấp khu vực); kết thúc hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao và Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện.

Hệ thống Viện kiểm sát quân sự tiếp tục giữ như quy định tại Điều 51 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 (gồm Viện kiểm sát quân sự trung ương; Viện kiểm sát quân sự quân khu và tương đương; Viện kiểm sát quân sự khu vực).

Về nhiệm vụ, quyền hạn của người được bổ nhiệm làm Kiểm sát viên, dự thảo Luật quy định Kiểm sát viên ngoài trường hợp được bổ nhiệm để thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp như hiện hành, còn được bổ nhiệm để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng. (Ảnh: DUY LINH)

Liên quan nội dung này, cơ quan thẩm tra nhận thấy, bên cạnh nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, Kiểm sát viên còn được giao thực hiện một số nhiệm vụ khác như tham gia tổ thẩm định liên ngành về đặc xá…, do đó đề xuất của dự thảo Luật là phù hợp. Luật Tổ chức Tòa án nhân dân được Quốc hội ban hành năm 2024, bên cạnh nhiệm vụ xét xử, cũng đã bổ sung quy định Thẩm phán được bổ nhiệm để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác.

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, minh bạch, tránh việc bổ nhiệm các chức danh tư pháp để thực hiện các nhiệm vụ hành chính (như văn phòng, tổ chức cán bộ, kế hoạch tài chính…), Luật Tổ chức Tòa án nhân dân đã quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao và nhiệm vụ, quyền hạn của Thẩm phán Tòa án nhân dân, đều là những nhiệm vụ gắn với tư pháp.

Do đó, để bảo đảm chặt chẽ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung và quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao và nhiệm vụ, quyền hạn của các ngạch Kiểm sát viên khác tương tự như quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2024.

Về bổ sung số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao, ông Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, đây là vấn đề quan trọng, liên quan đến chủ trương của Đảng, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao thuộc diện Ban Bí thư quản lý (hưởng phụ cấp chức vụ 1,25).

Trước đây, khi sửa Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân vào năm 2014 cũng phải báo cáo xin ý kiến cấp có thẩm quyền về số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Mặc dù Đề án của Viện kiểm sát nhân dân tối cao trình Ban Chấp hành Trung ương có đề xuất nội dung nêu trên nhưng Nghị quyết 60-NQ/TW chưa kết luận cụ thể vấn đề này. Do đó, đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện thủ tục xin ý kiến cấp có thẩm quyền theo đúng Quy định của Bộ Chính trị.