Sản phụ Seang, 27 tuổi, mang thai 23 tuần dọa sinh non, chuyển từ Campuchia về Việt Nam giữ thai thêm 4 ngày trong bụng mẹ. Bé trai chào đời ở tuần 24, nặng 670g, tím tái, không thể tự thở. Ê-kíp áp dụng “phác đồ giờ vàng” hồi sức cho trẻ ngay tại phòng sinh gồm kẹp rốn muộn, bọc túi nhựa ủ ấm phòng hạ thân nhiệt, truyền tĩnh mạch duy trì đường huyết sau sinh, phòng nhiễm khuẩn huyết, hỗ trợ thở thông khí áp lực dương không xâm lấn (CAP). Bé được cứu sống nhờ can thiệp ngay sau sinh bằng công nghệ nuôi trẻ sinh non hiện đại.
Trường hợp khác, song thai thụ tinh ống nghiệm, chào đời ở tuần 25, cân nặng lần lượt 600g và 700g được can thiệp hồi sức kịp thời. Hiện hai bé đều vượt qua giai đoạn nguy hiểm, tiếp tục điều trị tại bệnh viện.
Phác đồ “giờ vàng” là tổng thể nhiều kỹ thuật y khoa cao cấp được thực hiện trong 60 phút đầu đời, ngay tại phòng sinh để cứu sống và chăm sóc y tế cho trẻ sinh non và rất non từ 24 tuần tuổi.
Với "phác đồ giờ vàng", các bác sĩ Sản và Sơ sinh phối hợp theo dõi, can thiệp sớm thai kỳ nguy cơ sinh non, điều trị kéo dài tuổi thai trong tử cung, tăng cơ hội sống cho trẻ. Thai phụ được tiêm thuốc trưởng thành phổi để dự phòng suy hô hấp sau sinh.
 |
| Cứu bé sinh non bằng phác đồ “giờ vàng”. |
Sau khi chào đời, trẻ được nuôi trong lồng ấp, máy thở hiện đại, bệnh viện cũng áp dụng mô hình chăm sóc lấy gia đình là trung tâm (Family-centered care). Mô hình này cho phép gia đình vào phòng NICU để nói chuyện, chăm sóc, da kề da sớm với trẻ khi trẻ còn thở máy. Bác sĩ cho bé sinh non được massage toàn thân giúp trẻ phát triển xúc giác, kích thích vận động từ sớm.
Phác đồ “giờ vàng” cứu sống và giảm các nguy cơ biến chứng cho trẻ sinh non có thể gặp phải như suy hô hấp, viêm phổi, loạn sản phế quản phổi; viêm ruột, hoại tử ruột, nhiễm trùng máu, tụt huyết áp; chậm phát triển, hệ miễn dịch kém; kém phát triển về thị giác, thính giác; bại não, xuất huyết não và dễ đối diện với hội chứng đột tử trẻ sơ sinh.
Nghiên cứu của Tiến sĩ, bác sĩ Cam Ngọc Phượng theo dõi 75 trẻ sinh non và cực non có tuổi thai trung bình 27,5-28 tuần chào đời khỏe mạnh tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP Hồ Chí Minh được áp dụng phác đồ này năm 2023 cho thấy, tỷ lệ trẻ phải đặt nội khí quản giảm từ 62,5% xuống còn 26%; tỷ lệ dùng surfactant (thuốc điều trị suy hô hấp ở trẻ sơ sinh non tháng) giảm một nửa, từ 40% còn 20,9%. Tỷ lệ ấn tim, truyền epinephrine (thuốc hỗ trợ hô hấp) và tràn khí màng phổi rất thấp. Ngoài ra, chi phí điều trị trung bình giảm khoảng 30-40%.
Tại Hội nghị Chu sinh và Sơ sinh thường niên 2024 diễn ra ở Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh ngày 22/11, bác sĩ chuyên khoa II Trần Ngọc Hải, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ cho biết, thời gian qua số trẻ sinh non có khuynh hướng tăng, tỷ lệ sinh non trên thế giới khoảng 10%, tử vong khoảng 900.000.
Riêng tại Bệnh viện Từ Dũ, mỗi năm có 8.500-10.000 trường hợp đẻ non trong tổng số 60.000-62.000 ca sinh. Tính từ đầu năm đến tháng 10 có khoảng 8.440 ca sinh non. Số lượng trẻ non tháng tại bệnh viện là 15% cao hơn mức trung bình của thế giới.
Để can thiệp cho trẻ sinh non, đơn vị thiết lập ba tầng dự phòng, can thiệp sớm, nhằm giảm nguy cơ sinh non. Đầu tiên bác sĩ đánh giá nguy cơ thai phụ sinh non dựa trên yếu tố cấu trúc tử cung, chiều dài cổ tử cung, trường hợp bị ngắn cần phẫu thuật trước can thiệp bằng kỹ thuật khâu eo tử cung qua đường nội soi. Tiếp đến, sử dụng thuốc dự phòng sinh non, test dự phòng tiên đoán khả năng sinh non, tầm soát tiền sản giật, đái tháo đường, tầm soát nhiễm trùng… Cuối cùng điều trị can thiệp như như khâu hoặc đặt vòng nâng cổ tử cung, nếu đa thai có chiến lược can thiệp giảm thai sớm.
 |
Nhiều trẻ sinh non đã phát triển khỏe mạnh. |
Tỷ lệ trẻ sinh non được nuôi sống tăng theo từng năm, góp phần giúp tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới một tuổi giảm từ 14,7 trên 1.000 trẻ năm 2015 xuống còn 12,1 năm 2022. Bác sĩ Hải dự kiến số trẻ sinh non có thể tiếp tục tăng lên do độ tuổi mang thai người mẹ lớn, sử dụng các phương pháp hỗ trợ sinh sản tăng lên.
Bác sĩ khuyến cáo thai phụ nên khám thai đầy đủ để được đánh giá, phát hiện bất thường. Khi có dấu hiệu cảnh báo sinh non như co thắt tử cung từng cơn, đau bụng, đau lưng liên tục, âm ỉ, ra nước âm đạo (rỉ ối), thay đổi dịch tiết hoặc chảy máu vùng kín cần đến bệnh viện ngay.
Thai phụ cần nhập viện để bác sĩ theo dõi, điều trị giảm cơn gò tử cung giúp trì hoãn, giữ thai. Trường hợp không thể can thiệp, bác sĩ sản, sơ sinh sẽ có kế hoạch đỡ sinh an toàn.
Thống kê của Bộ Y tế, tỷ lệ tử vong sơ sinh chiếm 71% tử vong trẻ em dưới một tuổi, 60% tử vong trẻ dưới 5 tuổi. Nguyên nhân là đẻ non, nhẹ cân, ngạt, chấn thương sau khi sinh, dị tật, các nhiễm khuẩn… Trong đó, nguyên nhân do đẻ non, nhẹ cân chiếm 25%.
