Một thầy giáo đam mê sưu tập đồ đá cổ

Trò chuyện với chúng tôi, thầy Lê Quốc Tường cho biết, năm 1985 khi được phân công dạy môn lịch sử cho học sinh lớp 6, thầy đã dành thời gian để sưu tập, tìm kiếm tư liệu nhằm tạo sự sinh động cho bài giảng. Có lần, một cậu học trò rụt rè đưa cho thầy một mảnh đá thon nhỏ, được gọt đẽo tinh tế. Thầy liên tưởng mảnh đá có điều gì đó rất giống với rìu đá của người Việt cổ mà thường thấy trong tài liệu, sách báo. Học sinh này cho biết là em nhặt được nó dưới lòng suối trong một lần đi chăn trâu. Về nhà, thầy mang ngay mảnh đá cậu học sinh đưa ra tra cứu, tìm hiểu, đối chiếu với các tài liệu. Bằng những kiến thức về lịch sử, thầy Tường khẳng định đây đúng là rìu đá của người Việt cổ.

Từ hôm đó, thầy Lê Quốc Tường phát động Phong trào "Chúng em làm khảo cổ" nhằm khuyến khích học sinh thu thập, tìm kiếm các hiện vật bằng đá cổ. Kết quả, chỉ trong một thời gian ngắn, các học sinh lớp 6 đã tìm được nhiều hiện vật rìu đá cổ từ lòng khe suối.

Gần 30 năm dạy học cũng là ngần ấy thời gian thầy Lê Quốc Tường theo đuổi công việc tìm kiếm, sưu tầm hiện vật đá cổ. Bộ sưu tập có 50 hiện vật nhưng thầy gửi tặng một số cho giáo viên trong trường và người thân quen làm kỷ niệm, chỉ giữ lại 36 hiện vật, trong đó chủ yếu là các loại rìu đá. Thầy tự chia từng loại rìu vai ngang, rìu vai xuôi, lưỡi cuốc, bôn, mảnh tước thành từng hộp dùng làm bộ đồ dùng dạy học; đồng thời tiếp tục tra cứu tài liệu khảo cổ để nghiên cứu, tìm hiểu về thời kỳ xuất hiện các hiện vật đồ đá tại Quảng Bình, về những di chỉ của các nền văn hóa trong khu vực. Thầy đưa những rìu đá, bôn đá lên lớp để giảng sử (phần thời nguyên thủy của Việt Nam) cho học sinh lớp 6 để các em hiểu hơn về đời sống của người Việt cổ. Vì vậy, không khí lớp học rất sinh động. Thông qua các công cụ đồ đá thời nguyên thủy, thầy Tường đã thổi vào đó sự sinh động để học sinh đam mê hơn, yêu thích hơn với môn lịch sử.

Theo thầy Lê Quốc Tường, giá trị của những hiện vật mà thầy sưu tập được không phải ở số lượng mà chính là sự đa dạng, phong phú về chủng loại, hình thức và chất liệu đá. Ðây là cơ sở khoa học quan trọng để các nhà khảo cổ học tiếp cận, tìm hiểu và có những lý giải sâu hơn về dấu tích của người Việt cổ ở vùng đất Phú Ðịnh. Ðặc biệt, ngoài những mẫu vật rìu Hòa Bình, Quỳnh Văn, Hạ Long, Phùng Nguyên, Bàu Tró, thầy Tường còn sưu tập được một mẫu vật rìu đá Bắc Sơn. Ðây là những hiện vật mà những nhà khảo cổ học trong và ngoài nước chưa phát hiện được trong những lần khai quật vào các năm 1923 và 1980 tại Quảng Bình.

Thầy Tường nhận định, những di chỉ của các nền văn hóa được phân bố theo hình cánh cung từ huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa về Khương Hà, Phú Ðịnh (Bố Trạch) xuống tận Bàu Tró (TP Ðồng Hới, Quảng Bình). Trưởng Phòng nghiệp vụ Bảo tàng tổng hợp Quảng Bình Trần Thị Diệu Hồng cho biết, toàn bộ hiện vật mà thầy Lê Quốc Tường sưu tập được đều thuộc giai đoạn đầu của nền văn hóa Hòa Bình kéo dài đến hậu kỳ đồ đá mới Bàu Tró, có niên đại từ sáu nghìn đến 3.500 năm trước Công nguyên, trong đó có nhiều hiện vật chưa từng được tìm thấy ở Quảng Bình.

Vừa qua, thầy Lê Quốc Tường đã tặng Bảo tàng tổng hợp Quảng Bình 28 hiện vật trong bộ sưu tập của mình, chỉ giữ lại một số hiện vật để giảng dạy và nghiên cứu. Thầy mong muốn các hiện vật mà mình hiến tặng sẽ là cơ sở khoa học để các nhà khảo cổ sớm nghiên cứu, khai quật tìm hiểu các giá trị khảo cổ ở vùng quê mới nơi miền tây Quảng Bình.

Bài và ảnh: HƯƠNG GIANG