Trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển đổi sang năng lượng sạch nhằm ứng phó biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, Alternō, doanh nghiệp công nghệ khí hậu tại Việt Nam đã phát triển thành công pin cát: giải pháp lưu trữ nhiệt năng ở nhiệt độ cao, không phát thải khí nhà kính và không gây cháy nổ nhờ đặc tính tự nhiên của cát.
Công nghệ này không chỉ thu hút sự hợp tác của các tập đoàn lớn như PepsiCo, Mondelez mà còn nhận được hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như Temasek Foundation, JICA và P4G. Hiện nay, pin cát đã được ứng dụng trong nông nghiệp, công nghiệp và dân dụng, góp phần tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải và bảo vệ môi trường.
Trong bối cảnh các chính sách khuyến khích sử dụng năng lượng sạch liên tục được triển khai, pin cát liệu có thể trở thành bước tiến mới, khẳng định vị thế của công nghệ Việt Nam trên bản đồ năng lượng xanh thế giới?
BTV Mai Anh Thư: Pin cát Alternō vận hành như thế nào và điểm khác biệt giữa pin cát và những nguồn năng lượng khác là gì?
CEO Hồ Việt Hải: Điều đặc biệt về cát trong pin cát là... nó không có gì đặc biệt cả. Nó có thể là cát sa mạc, cát sông, cát biển, cát xây dựng, cát biển, miễn là khô sẽ sử dụng được. Điều đó giúp cho tính linh động cao hơn vì rất nhiều loại pin, nguồn cung cấp bị giới hạn, thậm chí bị kiểm soát bởi những vệ địa chính trị. Có một bể cát như vậy, có thể dùng một hệ thống dây đốt để làm nóng lên. Cát có một đặc tính là giữ nóng được rất lâu nhưng vì giữ nóng tốt nên lại khó lan truyền nhiệt. Do vậy, bài toán về thiết kế làm sao cho một thùng container rộng lớn mà nhiệt năng có thể lan tỏa toàn bộ là một trong những giải pháp bên tôi đã nghiên cứu và sử dụng thành công. Pin cát Alternō có thể giữ nhiệt đến hàng tháng trời. Bây giờ là vào tháng 7, tôi có thể đẩy nhiệt năng trong pin cát lên đến tháng 10, 12 bên trong nó vẫn nóng.
"Điều đặc biệt về cát trong pin cát là... nó không có gì đặc biệt cả."
"Trong trình phát triển sản phẩm, để không đánh đổi về chất lượng mà sản phẩm có được mức giá thấp, tôi phải đánh đổi bằng mồ hôi, công sức và đôi khi cả máu nữa."
BTV Mai Anh Thư: Xuất phát điểm, anh có học và định hướng theo lĩnh vực về năng lượng này không hay do anh là một người quan tâm tới sự phát triển bền vững của môi trường?
CEO Hồ Việt Hải: Cấp ba tôi học chuyên vật lý, cũng có một chút hiểu biết nhưng tôi nghĩ nó đến từ chuyện tôi rất quan tâm vấn đề môi trường nên hết cơ hội này đến cơ hội khác đều liên quan đến những việc này.
BTV Mai Anh Thư: Lĩnh vực trí tuệ nhân tạo ngày nay đang ngày càng phát triển nhưng đó cũng là một lĩnh vực tiêu tốn rất nhiều năng lượng. Pin cát sẽ đóng vai trò như thế nào trong việc hỗ trợ và giảm phát thải từ công nghệ trí tuệ nhân tạo?
CEO Hồ Việt Hải: Về cơ bản, chúng ta đang chuyển sang năng lượng tái tạo nhưng năng lượng tái tạo lại phụ thuộc vào thời tiết, nó không đều và đó là lý do phải đi kèm với một bộ lưu trữ. Vấn đề lớn nhất của bộ lưu trữ bây giờ như pin Lithium và các pin khác là tuổi thọ và khả năng cháy nổ. Pin cát có ưu điểm là không thể cháy nổ bởi không có chất hóa học và nó là khối cát lớn, vốn là một vật liệu chống cháy nổ, đó là lý do rất nhiều khách hàng lựa chọn. Người ta bảo: “Lâu nay tôi đi tìm giải pháp lưu trữ không cháy nổ nhưng không có, đến bây giờ có, tôi sẽ triển khai liền”. Với tốc độ hiện tại, tôi tin là vào năm 2050, rất nhiều nhà máy ở Việt Nam và khu vực Châu Á sẽ sử dụng công nghệ pin cát, có thể không phải của Alternō. Quan trọng là chúng ta cùng giảm phát thải chứ không phải Alternō chiếm lĩnh hết thị trường.
BTV Mai Anh Thư: Ngoài việc là một loại pin lưu trữ không cháy nổ, những ưu điểm của pin cát là gì?
CEO Hồ Việt Hải: So với những loại năng lượng khác đang sử dụng hiện nay, đúng là phòng ngừa nguy cơ cháy nổ quan trọng nhưng quan trọng hơn là chi phí. Thứ nhất, pin cát rẻ hơn các loại pin hiện tại đang có một thị trường từ 30-50%. Thứ hai, tuổi thọ gấp 4-5 lần so với pin thông thường, một loại pin hóa học hiện tại tuổi đời là nhiều lắm là 5-7 năm, còn pin cát ít nhất là 25 năm, rất có lợi cho doanh nghiệp. Cuối cùng, hiện tại tôi đang làm chương trình thay vì trả tiền mua trước, người ta có thể trả góp hoặc trả theo lượng nhiệt năng sử dụng hàng tháng. Như thế trong thời gian dài, chi phí đầu tư ban đầu giảm rất nhiều và đó là cái tạo ra sự khích lệ và dễ đưa công nghệ này vào hiện thực.
"Pin cát là một loại pin lưu trữ không cháy nổ với rất nhiều ưu điểm."
CEO Hồ Việt Hải tại APAC Greenhouse Accelerator năm 2024
CEO Hồ Việt Hải tại APAC Greenhouse Accelerator năm 2024
BTV Mai Anh Thư: Với mục tiêu Net Zero vào năm 2050, Việt Nam rất cần các giải pháp giảm phát thải hiệu quả. Theo anh, pin cát thông minh có thể đóng góp vai trò như thế nào trong hành trình này?
CEO Hồ Việt Hải: Hiện tại, có đến hơn 52% nhu cầu năng lượng thế giới trong mảng cung cấp nhiệt năng cũng như làm lạnh. Chúng ta đang có rất nhiều giải pháp để giải quyết 48% về cung cấp về điện năng nhưng 52% còn lại, gần như không. Khách hàng của tôi bảo người ta muốn chuyển đổi năng lượng xanh, xe đã có giải pháp rồi nhưng trong công nghiệp, đặc biệt nhiệt năng, không có giải pháp. Nếu triển khai thành công, việc này sẽ giúp giảm phát thải ít nhất 10-20% cho toàn bộ ngành công nghiệp nặng cũng như công nghiệp nhẹ của Việt Nam.
"Nếu triển khai thành công, việc này sẽ giúp giảm phát thải ít nhất 10-20% cho toàn bộ ngành công nghiệp nặng cũng như công nghiệp nhẹ của Việt Nam."
"Làm phần mềm, làm sai thì viết sửa, bấm nút nhưng phần cứng làm sai chỉ có đập đi và làm cái mới. Để làm được, sống được trong thời gian đó, bọn tôi phải hạn chế hết mức mọi chi tiêu, hai kỹ sư chỉ cùng ở trong một phòng 10 m² (mét vuông) và lụi cụi làm tất cả mọi thứ bằng tay."
BTV Mai Anh Thư: Nhìn lại hành trình khởi nghiệp đến nay, điều gì khiến anh cảm thấy tự hào nhất và anh muốn gửi gắm điều gì đến thế hệ trẻ, những người đang nuôi dưỡng ước mơ về công nghệ xanh và một lối sống bền vững?
CEO Hồ Việt Hải: Điều tôi tự hào nhất luôn luôn là đội ngũ. Rất nhiều anh em đều có bố, mẹ xuất thân là nông dân và chính họ đang sấy bằng những phương pháp truyền thống. Các bạn bảo em làm trước hết là cho công ty, nhưng quan trọng nhất là em đang làm cho bố mẹ mình. Điều đó làm tôi thực sự cảm động, tự hào, hy vọng câu chuyện của Alterno và công nghệ này cũng như rất nhiều các công ty khởi nghiệp trong mảng xanh tại Việt Nam sẽ là một sự khởi đầu của ngành công nghiệp xanh. Chúng ta có thể đi sau ở một số ngành công nghiệp cơ khí, những thứ đã đi xa nhưng công nghiệp xanh tôi có thể đi tắt, đón đầu và có thể xây dựng được thương hiệu quốc gia Việt Nam. Việt Nam chúng ta có rất nhiều bài toán về rác thải nhưng ở nơi có nhiều bài toán, nhiều khó khăn, đó là nơi đẻ ra những giải pháp. Tôi tin chắc chắn rằng chỉ một thời gian nữa, khoảng năm 2030, sẽ có một phát kiến từ Việt Nam thay đổi hoàn toàn cục diện này.
Hiện tại, Alternō có pin lưu nhiệt gồm Alternō Standard, dung lượng là 300 kWh, với một số ngành như ngành trà, cà phê, ngành sấy thực phẩm nhẹ sẽ đáp ứng được cho một máy vận hành trong một ca tám tiếng. Pin Alternō Pro lưu trữ được 1.8 MWh, gấp bảy lần phiên bản Standard, có thể cung cấp lượng nhiệt tương đương nhưng với thời gian dài hơn và các pin có thể kết hợp với nhau, tức là muốn tăng công suất lên chỉ cần mua thêm nhiều và lắp ghép lại với nhau, có thể đặt chồng lên nhau để tiết kiệm diện tích. Ngoài ra, có một số dòng sản phẩm mới, ví dụ như Alternō Hybrid, tạo ra nhiệt bằng đốt sinh khối, dành cho những thị trường như Nhật Bản. Đồng thời, Alternō cũng đã vừa nghiên cứu thành công hệ thống pin mới dùng cát để lưu trữ điện thay vì lưu trữ nhiệt.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 99% dân số toàn cầu đang phải hít thở không khí có mức ô nhiễm vượt ngưỡng an toàn. Ô nhiễm không khí không chỉ gây ra những vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng như các bệnh về hô hấp, tim mạch, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống và tuổi thọ của con người. Để đối mặt với thực trạng này, việc sử dụng các nguồn năng lượng sạch và giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch là giải pháp cấp bách nhằm cải thiện chất lượng không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.
- Xuất bản: 7/2025
- Tổ chức sản xuất: Khánh Sơn
- Thực hiện: Anh Thư
- Trình bày: Anh Thư - Tấn Minh - Mai Phương
- Hình ảnh, video: Tiến Anh