Hướng tới một tương lai không khói thuốc

Tọa đàm diễn ra trong bối cảnh đặc biệt quan trọng khi Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đang thảo luận sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, bao gồm điều chỉnh thuế thuốc lá.

Tại phiên họp toàn thể sáng 9/5, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm mạnh mẽ không chỉ về hiệu quả thu ngân sách, mà còn về vai trò của chính sách thuế trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy công bằng xã hội.

Tại tọa đàm, chuyên gia Nguyễn Thị Thu Hương (phụ trách Phòng Nghiệp vụ, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá, Bộ Y tế) cho biết: Sử dụng thuốc lá là một trong nguyên nhân hàng đầu gây bệnh tật và tử vong sớm.

Thuốc lá chứa 7.000 hóa chất trong đó có 69 chất gây ung thư và là nguyên nhân gây nên 25 loại bệnh như: Ung thư, tim mạch, các bệnh về hô hấp và sinh sản.

Theo số liệu thống kê cập nhật đến năm 2021 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tại Việt Nam, sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm. Hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá...

Khi một người hút thuốc trong nhà, trên xe hay nơi công cộng, khói thuốc lan tỏa và gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tất cả những người chung quanh, dù họ hoàn toàn không hút thuốc.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm có khoảng 1,2 triệu người chết do hút thuốc lá thụ động, trong đó nhiều nạn nhân là phụ nữ và trẻ em – những người không hề tự nguyện tiếp xúc với khói thuốc.

Tại tọa đàm, các chuyên gia cho rằng, chính vì những tác hại nghiêm trọng và mang tính lan tỏa như vậy, công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá cần có cách tiếp cận toàn diện và bền vững, không chỉ dựa vào tuyên truyền, khuyến nghị thay đổi hành vi cá nhân, mà còn cần các chính sách công mạnh mẽ, có tác động sâu rộng, trong đó tăng thuế thuốc lá là công cụ đặc biệt hiệu quả đã được chứng minh.

Việc áp dụng mức thuế cao hơn, tiến tới tiệm cận khuyến nghị của WHO, sẽ không chỉ giúp giảm gánh nặng bệnh tật và tử vong do các bệnh không lây nhiễm, mà còn tạo ra nguồn lực bền vững cho các chương trình y tế công cộng.

Tại tọa đàm, Thạc sĩ Đào Thế Sơn (Vital Strategies) cũng phân tích sâu về các kịch bản tăng thuế và tác động lên việc làm, buôn lậu, đồng thời bác bỏ những quan ngại không có cơ sở về “tác dụng phụ” của chính sách này.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Thu Hương (Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá) nhấn mạnh: “Thuế là công cụ kiểm soát hành vi mạnh mẽ, dựa trên bằng chứng vững chắc từ thực tiễn quốc tế và trong nước".

Theo Quyết định 568/QĐ-TTg ngày 24/5/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt về Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá đến năm 2030:

Xây dựng lộ trình tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá bảo đảm đến năm 2030 mức thuế đạt tỷ trọng trên giá bán lẻ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (70-75% trên giá bán lẻ). Nghiên cứu và đánh giá hiệu quả của phương án tính thuế các sản phẩm thuốc lá trên giá bán lẻ hoặc phương án sử dụng cơ cấu thuế hỗn hợp.