Đến nay đã hơn 3 năm vẫn chưa có hộ dân nào chuyển đến sinh sống, dự án vẫn bỏ hoang và nhiều hạng mục bị xuống cấp gây lãng phí lớn.
DỰ ÁN TIỀN TỶ BỎ HOANG
Ea Yiêng là xã vùng 3, vùng đặc biệt khó khăn của huyện Krông Pắc, có 1.400 hộ dân với hơn 7.000 khẩu; trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm khoảng 90%, chủ yếu là dân tộc Xơ Đăng. Nhân dân trong xã sản xuất nông nghiệp là chính, nhiều hộ có con em đến tuổi lập gia đình khi ra ở riêng thì thiếu đất ở, đất sản xuất nên đời sống gặp nhiều khó khăn… Trước tình hình đó, năm 2014, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk đồng ý chủ trương đầu tư xây dựng Dự án định canh, định cư xã Ea Yiêng để cấp đất ở và đất sản xuất cho 128 hộ tại 5 buôn, gồm: Kon Tây, Cư Drang, Kon Hring, Ea Mao và Kon Wang do Ban Quản lý dự án huyện Krông Pắc làm chủ đầu tư. Theo thiết kế, dự án được xây dựng trên diện tích hơn 47 ha, có tổng mức vốn đầu tư hơn 70 tỷ đồng; trong đó vốn từ ngân sách Trung ương hơn 32 tỷ đồng, số còn lại do ngân sách tỉnh và huyện chi đối ứng. Dự án được đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, các công trình phúc lợi công cộng, như: nhà sinh hoạt cộng đồng, phân hiệu trường tiểu học, mầm non, công trình cấp nước sinh hoạt và khai hoang cấp đất ở, đất sản xuất… Mỗi hộ dân đủ điều kiện vào sinh sống sẽ được cấp 200 m2 đất ở và 600 m2 đất canh tác. Dự án được thực hiện trong giai đoạn 2019-2023, đã hoàn thành, nghiệm thu, bàn giao cho địa phương quản lý và sử dụng nhưng đến nay vẫn chưa có hộ dân nào chuyển đến, các hạng mục đầu tư đã có dấu hiệu xuống cấp.
Theo quan sát, dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khá đồng bộ, tuy nhiên do bị bỏ hoang một thời gian dài, nhiều nơi cây cỏ mọc um tùm, che chắn cả lối vào, tường của các công trình bị vẽ bậy. Một số hộ dân sinh sống ở gần dự án tận dụng các tuyến đường bỏ hoang để phơi lúa, làm bãi chăn thả gia súc… Ông Y Wươn Byă, trú tại buôn Kon Tây, xã Ea Yiêng chia sẻ, việc lựa chọn địa điểm để xây dựng dự án định canh, định cư này có nhiều bất cập. Trước đây, khu vực này chủ yếu là đồi núi, sau khi san ủi tạo mặt bằng chỉ còn lại đất sỏi đá khô cằn cho nên khó canh tác; khu định canh, định cư được xây dựng chỉ cách khu nghĩa trang của xã một con đường nên người dân e ngại khi chuyển về đây sinh sống.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ea Yiêng Nguyễn Văn Hải, hầu hết người dân trong xã là đồng bào dân tộc thiểu số di cư từ các tỉnh khác đến đây sinh sống, lập nghiệp từ nhiều đời nay. Theo thời gian, dân số ở các buôn tăng lên, nhu cầu về đất ở và đất sản xuất cũng tăng theo. Việc Nhà nước đầu tư hàng chục tỷ đồng để xây dựng dự án cũng như cơ sở hạ tầng thiết yếu cho người dân là điều đáng mừng. Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng đã nảy sinh nhiều bất cập nhưng các cấp, ngành và chủ đầu tư chưa có biện pháp khắc phục, dẫn đến dự án bị bỏ hoang gây lãng phí lớn. Ông Tháng, trưởng buôn Kon Wang, xã Ea Yiêng chia sẻ, hàng ngày đi ngang qua nhìn dự án bị bỏ hoang trong khi nhiều hộ dân thiếu đất ở, đất sản xuất khiến người dân không khỏi bức xúc; đề nghị các cấp, ngành sớm khắc phục, bố trí dân vào ở.
CẦN SỚM ĐƯA DỰ ÁN VÀO SỬ DỤNG
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ea Yiêng Trần Văn Long cho biết, trước nhu cầu cấp thiết về đất ở và đất sản xuất của người dân trên địa bàn xã, Ủy ban nhân dân huyện Krông Pắc và tỉnh Đắk Lắk quyết định đầu tư xây dựng dự án là đúng đắn. Mục tiêu ban đầu của dự án được phê duyệt là đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu để cấp đất ở, đất sản xuất cho 128 hộ gia đình là người dân tộc thiểu số ở 5 buôn của xã Ea Yiêng. Theo Quyết định số 2085 ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ, đối tượng thụ hưởng phải là hộ nghèo. Trong danh sách 148 hộ với 740 khẩu đủ điều kiện ra ở khu dự án định canh, định cư đã được Hội đồng nhân dân tỉnh điều chỉnh bổ sung theo Nghị quyết số 47 ngày 12/12/2022, đến nay nhiều hộ đã thoát nghèo, số hộ đủ điều kiện chỉ còn 10 hộ. Một nguyên nhân khác khiến chính quyền xã không thể đưa người dân vào sinh sống bởi cơ sở hạ tầng của dự án chưa được hoàn thiện, đồng bộ. Hiện nay, các hạng mục như điện, nước, đất canh tác vẫn chưa hoàn thiện; việc cắm mốc phân lô cho người dân vẫn chưa được thực hiện. Nhất là tại một số điểm ta-luy mái âm của dự án đã xuất hiện nhiều điểm sạt lở nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho người dân…
Liên quan đến dự án, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Krông Pắc Trần Văn Tuyến thừa nhận, việc đưa người dân vào dự án sinh sống còn nhiều khó khăn. Hiện một số hạng mục chưa được đầu tư, Ủy ban nhân dân huyện đã kiểm tra, đánh giá và trình Hội đồng nhân dân huyện bố trí vốn khắc phục trong thời gian tới. Vấn đề quan trọng nhất hiện nay là việc xét duyệt đối tượng thụ hưởng, Ủy ban nhân dân huyện căn cứ số liệu ban đầu theo khảo sát năm 2014 với 128 hộ dân tại 5 buôn thuộc xã Ea Yiêng có nhu cầu ổn định cuộc sống và đến năm 2022 được điều chỉnh, bổ sung lên 148 hộ. Tuy nhiên, đến nay nhiều chính sách đã thay đổi, tình hình dân cư cũng biến động cho nên những hộ được xét duyệt trước đây không còn phù hợp. Vì vậy, Ủy ban nhân dân huyện Krông Pắc đang đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh và các sở, ngành liên quan cho phép điều chỉnh đối tượng thụ hưởng phù hợp thực tế để làm cơ sở giao đất ở, đất sản xuất, giúp người dân địa phương ổn định đời sống, tránh lãng phí dự án.
